Đường phố Việt Nam hàng ngày chứng kiến nhiều xe tải chở quá số người quy định, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn nghiêm trọng. Mỗi tài xế cần hiểu rõ quy định pháp luật để bảo vệ bản thân và người tham gia giao thông khác. Nghị định 168/2024/NĐ-CP đã thắt chặt các quy định, tăng mức phạt đối với hành vi này.

1. Tổng quan lỗi chở quá số người trên xe tải

1.1. Khái niệm lỗi chở quá số người quy định

Lỗi chở quá số người quy định xe tải là hành vi vi phạm pháp luật khi điều khiển xe tải chở nhiều người hơn số lượng được phép theo giấy đăng ký. Vi phạm có thể xảy ra trên cabin hoặc thùng xe, đều bị xem là hành vi trái phép gây mất an toàn giao thông.

Theo luật giao thông đường bộ, xe tải được thiết kế chủ yếu để vận chuyển hàng hóa, không phải để chở người như xe khách. Chính vì vậy, số người được phép chở trên phương tiện này bị giới hạn nghiêm ngặt.

1.2. Phân biệt giữa chở người và chở hàng trên xe tải

Xe tải có hai khu vực chính: cabin và thùng xe. Cabin được thiết kế an toàn với ghế ngồi và dây an toàn, cho phép chở số người giới hạn. Ngược lại, thùng xe được thiết kế chỉ để chở hàng hóa, không có các thiết bị bảo vệ cần thiết cho hành khách.

1.3. Tình huống phổ biến: chở người trên cabin và thùng xe

Tình huống vi phạm thường gặp nhất là chở quá tải người trong cabin (4-5 người trong cabin 3 chỗ) và chở người trên thùng xe. Đây là hiện tượng phổ biến ở khu vực nông thôn, nơi xe tải thường được sử dụng để vận chuyển công nhân đến công trường hoặc chở nông dân ra đồng.

1.4. Các loại xe áp dụng: xe tải nhẹ, xe tải nặng, xe bán tải, xe chuyên dụng

Quy định về số người được phép chở áp dụng cho mọi loại xe tải, bao gồm:

• Xe tải nhẹ (dưới 3.5 tấn)

• Xe tải nặng (trên 3.5 tấn)

• Xe bán tải (pickup)

• Xe chuyên dụng (xe tải cứu hộ, xe tải thùng kín đông lạnh)

2. Quy định pháp luật và điều luật liên quan

2.1. Điều khoản áp dụng từ Luật Giao thông đường bộ 2008

Luật Giao thông đường bộ 2008 quy định cơ bản về việc chở người và hàng hóa trên các phương tiện. Điều 28 của Luật quy định chỉ được chở người trong cabin xe tải, không được chở người trên thùng xe trừ trường hợp đặc biệt được pháp luật cho phép.

2.2. Phân tích Khoản 2 và Khoản 6, Điều 6, Nghị định 100/2019/NĐ-CP

Trước đây, Nghị định 100/2019/NĐ-CP quy định mức phạt cho lỗi chở quá số người trên xe tải như sau:

• Chở quá số người quy định trên cabin: phạt từ 400.000 đến 600.000 VND

• Chở người trên thùng xe: phạt từ 800.000 đến 1.000.000 VND

2.3. Cập nhật theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP và các điểm mới

Nghị định 168/2024/NĐ-CP có hiệu lực từ 1/1/2025 đã tăng mạnh mức phạt, cụ thể:

• Theo Điểm b, Khoản 2, Điều 6: Chở quá số người quy định trên cabin bị phạt từ 600.000 - 800.000 VND

• Theo Điểm p, Khoản 6, Điều 20: Chở người trên thùng xe trái quy định bị phạt từ 6.000.000 - 8.000.000 VND, đồng thời có thể bị tước giấy phép lái xe từ 1-3 tháng

So với nghị định cũ, mức phạt cho lỗi chở người trên thùng xe đã tăng gấp 6-8 lần, phản ánh quan điểm cứng rắn của cơ quan quản lý nhằm giảm thiểu tình trạng vi phạm.

2.4. Giới hạn số người được phép chở trong cabin và trên thùng xe

Cabin xe tải thường được thiết kế để chở tối đa 3 người, với tổng khối lượng không vượt quá 195 kg. Tuy nhiên, một số loại xe tải nhỏ hoặc xe bán tải có thể chỉ được đăng ký với 2 chỗ ngồi.

Về thùng xe, pháp luật nghiêm cấm chở người, trừ các trường hợp đặc biệt như:

• Chở người thực hiện nhiệm vụ phòng chống thiên tai hoặc tình huống khẩn cấp

• Chở cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang đang làm nhiệm vụ

• Chở công nhân duy tu, bảo dưỡng đường bộ

• Chở người diễu hành theo đoàn

3. Mức xử phạt lỗi chở quá số người quy định trên xe tải

3.1. Mức phạt tiền theo từng hành vi cụ thể

3.1.1. Từ 600.000 - 800.000 VND cho lỗi nhẹ

Lỗi nhẹ là chở quá số người quy định trên cabin xe tải. Ví dụ: chở 4 người trên cabin chỉ được đăng ký chở 3 người. Mức phạt cho lỗi này dao động từ 600.000 đến 800.000 VND.

3.1.2. Từ 6.000.000 - 8.000.000 VND cho lỗi nghiêm trọng

Lỗi nghiêm trọng là chở người trên thùng xe trái quy định. Mức phạt từ 6.000.000 - 8.000.000 VND áp dụng trong trường hợp này, phản ánh mức độ nguy hiểm cao hơn.

3.2. Tước giấy phép lái xe từ 1-3 tháng

Ngoài phạt tiền, người vi phạm còn có thể bị tước giấy phép lái xe từ 1-3 tháng đối với lỗi chở người trên thùng xe. Thời gian tước giấy phép phụ thuộc vào mức độ vi phạm và quyết định của cơ quan chức năng.

3.3. Các tình huống bị giữ phương tiện, giữ giấy tờ

Trong một số trường hợp, lực lượng chức năng có thể tạm giữ phương tiện hoặc giấy tờ để đảm bảo việc xử lý vi phạm, đặc biệt khi:

• Vi phạm nghiêm trọng gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông

• Người vi phạm không có khả năng nộp phạt tại chỗ

• Cần điều tra thêm về các vi phạm khác

3.4. Phân biệt giữa lỗi tài xế và lỗi chủ xe

Trách nhiệm vi phạm thường thuộc về người điều khiển xe khi lỗi xảy ra. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, chủ xe cũng có thể bị xử phạt nếu:

• Giao xe cho người không đủ điều kiện điều khiển

• Yêu cầu tài xế chở quá số người quy định

• Không duy trì phương tiện đúng tiêu chuẩn kỹ thuật

4. Cách xác định số người được phép chở trên xe tải

4.1. Căn cứ vào đăng ký xe và loại xe

Số người được phép chở trên xe tải được ghi rõ trong giấy đăng ký xe. Đây là căn cứ pháp lý chính để xác định vi phạm. Tài xế cần kiểm tra kỹ thông tin này trước khi vận hành phương tiện.

4.2. Sự khác nhau giữa cabin 2 chỗ, 3 chỗ, 5 chỗ

Cabin xe tải có nhiều loại với số chỗ ngồi khác nhau:

• Cabin 2 chỗ: chỉ được phép chở 1 lái xe và 1 hành khách

• Cabin 3 chỗ: được phép chở 1 lái xe và 2 hành khách

• Cabin 5 chỗ (hiếm gặp, thường ở xe tải đặc biệt): được phép chở 1 lái xe và 4 hành khách

4.3. Vai trò của thùng xe: không được phép chở người nếu không đúng quy định

Thùng xe tải được thiết kế chỉ để chở hàng hóa, không phải chở người. Lý do chính là:

• Không có dây an toàn hoặc ghế ngồi

• Không có kết cấu bảo vệ trong trường hợp va chạm

• Chịu tác động trực tiếp của thời tiết và môi trường

• Nguy cơ ngã xuống đường cao khi xe di chuyển

4.4. Ngoại lệ được pháp luật cho phép

4.4.1. Trường hợp khẩn cấp

Trong tình huống khẩn cấp như thiên tai, hỏa hoạn, cứu người bị nạn, việc chở người trên thùng xe có thể được chấp nhận tạm thời để đảm bảo an toàn tính mạng.

4.4.2. Chở công nhân duy tu bảo dưỡng đường bộ

Các xe chuyên dụng phục vụ công tác duy tu, bảo dưỡng đường bộ được phép chở công nhân trên thùng xe nếu đảm bảo điều kiện an toàn tối thiểu và có giấy phép đặc biệt.

4.4.3. Chở cán bộ lực lượng vũ trang, phòng chống thiên tai

Xe tải thuộc lực lượng vũ trang (quân đội, công an) hoặc phục vụ công tác phòng chống thiên tai được phép chở người trên thùng xe khi thực hiện nhiệm vụ.

5. Rủi ro và hậu quả khi chở quá số người trên xe tải

5.1. Nguy cơ gây tai nạn giao thông nghiêm trọng

Chở quá số người làm thay đổi tính năng kỹ thuật của xe, ảnh hưởng đến:

• Khả năng tăng tốc, phanh và điều khiển

• Trọng tâm xe thay đổi, dễ gây lật xe

• Tài xế bị phân tâm do quá nhiều người trong cabin

Đặc biệt, người ngồi trên thùng xe có nguy cơ tử vong cao khi tai nạn xảy ra do không có cơ chế bảo vệ.

5.2. Ảnh hưởng đến hệ thống giao thông, gây tắc nghẽn

Xe tải chở quá số người thường di chuyển chậm, chiếm không gian lớn trên đường, góp phần gây tắc nghẽn giao thông, đặc biệt tại các tuyến đường đông đúc trong đô thị.

5.3. Tăng chi phí vận hành, hao mòn phương tiện

Chở quá tải người làm tăng tổng trọng lượng xe, dẫn đến:

• Tiêu hao nhiên liệu tăng

• Hao mòn phanh, lốp, hệ thống treo nhanh hơn

• Giảm tuổi thọ động cơ và các bộ phận khác

5.4. Mất an toàn cho người ngồi trên xe

Những người ngồi trên thùng xe đối mặt với nhiều rủi ro:

• Tiếp xúc trực tiếp với khí thải độc hại

• Chịu tác động của thời tiết khắc nghiệt

• Không được bảo vệ khi va chạm

• Nguy cơ ngã xuống đường cao

5.5. Hệ quả pháp lý kéo dài: bị lưu hồ sơ vi phạm, ảnh hưởng điểm GPLX

Vi phạm sẽ được ghi nhận vào hồ sơ người lái xe, ảnh hưởng đến:

• Điểm trên giấy phép lái xe (nếu hệ thống trừ điểm được áp dụng)

• Khả năng gia hạn giấy phép lái xe

• Chi phí bảo hiểm có thể tăng

• Cơ hội việc làm trong ngành vận tải

6. Trách nhiệm người điều khiển và giải pháp phòng tránh

6.1. Ý thức người điều khiển xe trong khu vực nông thôn và đô thị

Ý thức người tham gia giao thông đóng vai trò quyết định trong việc tuân thủ quy định. Đặc biệt tại khu vực nông thôn, nơi việc sử dụng xe tải chở người còn phổ biến, cần tăng cường tuyên truyền, giáo dục quy tắc giao thông.

Tài xế cần hiểu rõ trách nhiệm của mình không chỉ với pháp luật mà còn với tính mạng của những người trên xe.

6.2. Tuyên truyền pháp luật giao thông và quy tắc di chuyển an toàn

Các giải pháp tuyên truyền hiệu quả bao gồm:

• Phổ biến luật giao thông tại các doanh nghiệp vận tải

• Tổ chức hội thảo, tập huấn cho lái xe

• Tuyên truyền qua phương tiện truyền thông

• Lồng ghép nội dung vào chương trình học tập của lái xe

6.3. Giải pháp công nghệ kiểm soát số người trên xe

Một số giải pháp công nghệ có thể giúp giám sát và ngăn ngừa vi phạm:

• Hệ thống camera giám sát trên xe

• Thiết bị đếm số người lên xuống

• Hệ thống cảnh báo khi chở quá số người

• GPS theo dõi hành trình kết hợp với giám sát tải trọng

6.4. Khuyến nghị từ cơ quan chức năng, báo cáo từ Nghị định 168/2024/NĐ-CP

Theo báo cáo từ Nghị định 168/2024/NĐ-CP và những góc nhìn đa chiều, các cơ quan chức năng khuyến nghị:

• Tuân thủ nghiêm ngặt quy định về số người được phép chở

• Trang bị đầy đủ kiến thức luật giao thông cho lái xe

• Chủ động từ chối chở quá số người dù bị yêu cầu

• Ưu tiên sử dụng các phương tiện đúng mục đích, chuyên chở người bằng xe khách

7. Câu hỏi thường gặp

7.1. Xe tải chở quá số người có bị giữ bằng lái không?

Có, xe tải chở quá số người có thể bị giữ bằng lái, đặc biệt trong trường hợp chở người trên thùng xe. Theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP, hành vi này có thể bị tước giấy phép lái xe từ 1-3 tháng.

7.2. Lỗi chở quá số người bị phạt bao nhiêu tiền năm 2025?

Theo quy định mới nhất năm 2025, mức phạt cho lỗi chở quá số người như sau:

• Chở quá số người trên cabin: phạt từ 600.000 đến 800.000 VND

• Chở người trên thùng xe: phạt từ 6.000.000 đến 8.000.000 VND

7.3. Có được chở người trên thùng xe tải trong tình huống khẩn cấp không?

Có, pháp luật cho phép chở người trên thùng xe tải trong một số tình huống khẩn cấp như:

• Cứu người bị nạn

• Di tản khỏi vùng thiên tai, thảm họa

• Thực hiện nhiệm vụ phòng chống thiên tai

• Chở công nhân bảo dưỡng đường bộ

7.4. Cách tính số người được phép chở theo đăng ký xe tải?

Số người được phép chở trên xe tải được ghi rõ trong giấy đăng ký xe. Thông thường:

• Cabin 2 chỗ: chở tối đa 2 người

• Cabin 3 chỗ: chở tối đa 3 người

• Cabin có ghế sau (xe bán tải): theo số ghế thực tế

7.5. Trường hợp nào được miễn phạt khi chở người?

Một số trường hợp được miễn phạt khi chở người trên thùng xe bao gồm:

• Thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh

• Phòng chống thiên tai, dịch bệnh

• Cứu hộ, cứu nạn khẩn cấp

• Vận chuyển công nhân trong phạm vi công trường có giấy phép đặc biệt

8. Kết luận

Lỗi chở quá số người quy định trên xe tải là hành vi vi phạm nghiêm trọng, gây mất an toàn giao thông. Nghị định 168/2024/NĐ-CP đã tăng mạnh mức phạt, phản ánh quan điểm cứng rắn của cơ quan quản lý nhằm răn đe hành vi này.

Các tài xế và chủ xe cần nắm rõ quy định pháp luật, hiểu rõ rủi ro pháp lý và an toàn khi vi phạm. Sự tuân thủ không chỉ giúp tránh phạt tiền mà còn bảo vệ tính mạng của chính mình và người khác.

Cuối cùng, văn hóa giao thông an toàn cần được xây dựng từ ý thức của mỗi người tham gia giao thông, trong đó lái xe tải với vai trò điều khiển phương tiện lớn, cần đi đầu trong việc tuân thủ quy tắc.